Lan
vũ nữ là một loài hoa đẹp, có thể nở quanh năm, một cành hoa có thể
chơi được rất lâu từ 25 đến 40 ngày. Nhưng để có lan vũ nữ đẹp thì không
phải dễ nếu không biết trồng đúng kỹ thuật. Xin giới thiệu kỹ thuật
nhân giống lan vũ nữ bằng phương pháp nuôi cấy mô với độc giả.
-
Phương pháp nuôi cấy mô: Là phương pháp nhân giống lan trên qui mô công
nghiệp, nó có những ưu điểm vượi trội như giữ lại được các ưu điểm nổi
trội của cây mẹ, cây con không bị nhiễm bệnh, mầm cây con lúc nào cũng
có sẵn, nhưng nó đòi hỏi kỹ thuật cao và môi trường nuôi cấy vô trùng
- Điều kiện nuôi cấy: Có nhiều môi trường khác nhau được dùng như
Knudson 's C, yamada,Singapo... Mỗi nhà vườn trồng lan có thể dùng các
môi trường khác nhau với kinh nghiệm riêng. Tuy nhiên cũng có thể thay
đổi thành phần chút ít như giảm nitrat canxi xuống 500mg mỗi lít và thêm
500mg sunfat môn, hay nitrat môn thêm vào 250mg KCl mỗi lít rất cần
thiết cho sự tăng trưởng các cơ quan.
- Việc sử dụng các chất điều hòa sinh trưởng, như ANA với nồng độ phần
triệu (ppm), hoặc 2,4D 1 - 2 ppm rất phổ biến ở nhiều tác giả khác nhau.
Nên giảm nồng độ các chất điều hòa sinh trưởng trong những lần cấy
chuyền. Các chất chiết trái cây như nước cốt cà chua, nước chuối, nước
khoai tây... nhưng chúng chỉ có hiệu quả trong các lần cấy chuyền hơn là
lần cấy đầu tiên, và thể tích cũng không quá 10% môi trường cấy.
- Xaccaroz gây ra sự kích thích mô cấy đối với một số loài lan, và ngược
lại cũng gây ra sự ức chế đối với một số loài khác Citokinin có hiệu
quả gây sự mọc chồi với đa số loài và với nhiều bộ phận của cây lan.
Nhưng những loài hoặc những bộ phận của cây không chịu ảnh hưởng của
citokinin, chúng được thay thế bằng axit tranhcinnamic.
- Nhiệt độ lý tưởng cho việc nuôi cấy là 26°C.
- Ánh sáng nhân tạo: Ánh sáng được cung cấp bởi 2 loại đèn huỳnh quang
và đèn nóng sáng. ánh sáng phải được sử dụng liên tục với quang kỳ 16
giờ giờ cường độ cũng thay đổi từ 1.000 đến 2.000lm/ m
2 (hay 1.000 - 2.000lux) khi cây bắt đầu lớn, cường độ ánh sáng có thể tăng lên đến 18.000lm/m
2(hay
18.000lux) và quang kỳ giảm xuống. Các đèn phải đặc cách môi trường cấy
0,4 - 0,5m.(lm viết tắc của Lumen và lx viết tắt của Lux)
- Cách thử pH môi trường cấy: Độ pH của môi trường thích hợp cho mô phát
triển, trong khoảng 4,8 - 5,5, thông thường biên độ pH trong khoảng 5 -
5,2 là tốt nhất.
- pH của môi trường có thể thử bằng các chất chỉ thị màu như: Bromo
cresol green (Tetrabromo-in-cresol-sun- fonphtalein) với liều lượng
O,10g trong 7,15ml dung dịch hidroxit natri (NaOH) N/50 pha loãng nước
tưới 250ml, có màu xanh khi dung dịch trung tính, vàng cam khi ph=5,4. Ở
thời điểm này nhỏ 1 - 2 giọt axitphôtphoric đậm đặc để giảm độ pH, và
pH = 5,2 không nên để pH môi trường xuống quá thấp dưới 4,8, nếu có
trường hợp này xảy ra ta tăng thêm dung dịch hydroxit potat để tăng độ
pH Hidroxit natri sunfonat alizirin (1g/1.000ml nước): có màu tím chuyển
sang màu vàng khi pH=5,2. Cong red tetrazodi -
phenilaptionat natri (lg/1.000ml nưước): có màu xanh ở pH = 5,2.
- Máy lắc: Các kết quả về cấy mô cho biết rằng, môi trường lỏng được xáo
trộn trên máy lắc có hiệu quả hơn môi trường đặc. Tốc độ quay của máy
lắc thay đổi tùy theo loài lan và giai đoạn cấy. Trong giai đoạn đầu,
nhờ bộ phận biến trở, ta điều chỉnh máy lắc với tốc dộ 1/4 - 1/5
vòng/phút, tốc độ này nhằm mục đích làm cho môi trường dinh dưỡng hòa
đều, sau đó tốc độ tăng dần 100 vòng/phút. Thời gian của mô quay trên
máy lắc có thể từ 3 - 4 tuần.
- Các cách khử trùng: Môi trường cấy và nước cất phải được tiệt trùng ở nồi hấp ở áp suất 15 PSI trong 10 - 30 phút.
- Các dụng cụ dùng cho cấy mô sau khi tiệt trùng ở nồi hấp; đều phải
được tiệt trùng sau mỗi lần dùng đến bằng cách nhúng cồn 900 rồi hơ trên
ngọn lửa, hoặc nhúng vào dung dịch Clorox. 10%, rồi nhúng vào nước cất
khử trùng.
- Tủ cấy được khử trùng bằng đèn cực tím.
- Phòng nuôi mô được khử trùng bằng fomon.
- Chồi cấy mới cắt khỏi giả hành được bóc vảy khử trùng trong dung dịch
Clorox 10% trong 5 phút, sau khi cắt hết lá khử trùng trong dung dịch
Clorox 5% trong 5 phút, và cuối cùng cắt thành mô cấy được khử trùng lần
cuối cùng trong Clorox 1% trong 3 phút. Cũng có thể dùng xà phòng rửa
bề mặt chồi cấy, sau đó bóc vảy và khử trùng trong Hipoclorit canxi 7%
trong 15 phút. có thể dùng HgCl
2 với nồng độ 0,1% trong 7 phút rất phải lọc cho mỗi lần dùng và có thể pha chế sẵn để dùng cho những lần kế tiếp.
- Vật liệu cấy: Nhờ tiến bộ về khoa học, ngày nay trên thế giới người ta
có thể cấy nhiều bộ phận khác nhau của cây lan để hình thành các thể
giống protocorm, viết tắt là plbs, nhưng thể tích của mô cấy chỉ biến
đổi từ 1 – 3 mm3. Mô cấy có thể là:
+ Phân sinh mô đỉnh và phân sinh mô bên
+ Đáy lá
+ Đỉnh lá
+ Hoa tự
+ Nốt
